waarom Ik samen met leiders aan creatief leiderschap werk
Ik ben Leonie Mijnlieff. Als kunstenaar kijk ik op een andere manier naar de wereld. Mijn achtergrond in de beeldende kunst vormt de basis van mijn werk als trainer en coach. Door die creatieve lens zie ik wat nog niet zichtbaar is, voel ik onderstromen en help ik anderen om stil te staan bij wat werkelijk van waarde is.
In mijn trajecten neem ik deze artistieke blik mee, als essentieel instrument voor de toekomst. Creativiteit is geen bijzaak; het is de bron van vernieuwing, verbinding en betekenisvol leiderschap. Het leuke is iedereen beschikt over creativiteit.
Ik geloof dat we in een wereld die steeds sneller en rationeler wordt, juist leiders nodig hebben die durven vertragen, voelen en verbeelden. Die ruimte geven aan het niet-weten, aan intuïtie, aan het lichaam. Kunst maakt dit voelbaar. Het ontregelt, opent, confronteert en heelt.
Ik neem mensen en teams mee in de ervaring van wat kunst kan losmaken, om te verdiepen en echt te raken. Om nieuwe mogelijkheden zichtbaar te maken. En om weer contact te maken met dat wat er écht toe doet.
WAT IS CREATIEF LEIDERSCHAP?
Gelukkig wordt in onze huidige tijd bij leiderschap steeds meer de focus op creativiteit, innovatie en menselijke verbinding gelegd. Er is verschuiving gaande van leiders die alleen processen beheren, naar vooral teams inspireren tot vernieuwing en betrokkenheid. In dit artikel duiken we diep in alles wat leeft rondom creatief leiderschap: van essentiële leiderschapsvaardigheden tot de invloed van kunst op leiderschapsontwikkeling. De meest gestelde vragen en thema’s, gebaseerd op inzichten uit recente artikelen, praktijkervaringen en wetenschappelijke literatuur komen aan bod. En er wordt ook aandacht besteed aan de praktische toepassing in teams en organisaties én de impact van de huidige snel veranderende samenleving.
Wat zijn essentiële leiderschapsvaardigheden van nu?
In de snel veranderende en hybride wereld van vandaag zijn leiderschapsvaardigheden meer dan ooit bepalend voor het succes van teams en organisaties. De tijd dat leiderschap draaide om directieve aansturing en hiërarchie ligt inmiddels achter ons. Hedendaags leiderschap vraagt om vaardigheden die ruimte bieden aan innovatie, flexibiliteit en samenwerking. De belangrijkste leiderschapsvaardigheden zijn:
Empathisch vermogen: Invoelend leidinggeven draagt direct bij aan teamprestaties en motivatie. Leiders die actief luisteren, signaleren sneller spanningen en kunnen hun boodschap beter afstemmen.
Communicatieve kracht: Transparantie in doelen stellen, een open feedbackcultuur stimuleren en helder communiceren zijn onmisbaar. Want uit onderzoek blijkt dat 82% van de medewerkers beter presteert wanneer hun leidinggevende duidelijk communiceert.
Reflectievermogen: Leiders die zichzelf kunnen bevragen en leren van fouten laten teams zien dat groei belangrijker is dan perfectionisme. Continue zelfreflectie maakt een leider wendbaar en toekomstbestendig. Lef om te vernieuwen en foute te durven maken. Creatief leiderschap betekent ook het durven nemen van risico’s en het actief stimuleren van experimenten, zelfs als deze falen. Bedrijven die fouten bestraffen, rapporteren tot 50% lagere innovatie dan organisaties die experimenteren aanmoedigen.
Team empowerment: Succesvolle leiders verdelen verantwoordelijkheid en stimuleren medewerkers om mee te denken en te groeien. Dit vergroot de betrokkenheid en organisatorische flexibiliteit.
Visie en verbeeldingskracht: Last but not least: een duidelijke visie biedt teams richting. Verbeeldingskracht helpt om buiten de gebaande paden te denken en toekomstgerichte oplossingen te verkennen. Je team hierin mee kunnen nemen zorgt voor verbinding en een gesamelijk doel. Deze combinatie van menselijke en strategische vaardigheden vormt de basis voor leiders die kunnen inspelen op de dynamiek en onzekerheid van deze tijd.
Welke leiderschap kenmerken onderscheiden succesvolle leiders?
Iedere leider is anders. Toch vallen enkele leiderschap kenmerken telkens terug in onderzoek, interviews en trainingspraktijken zoals:
Authenticiteit: Bij jezelf blijven en open staan voor meningen en visies van anderen te zijn. Leidinggeven vanuit je eigen overtuiging. Medewerkers waarderen volgens recent onderzoek authenticiteit in hun leidinggevende zelfs meer dan visie.
Resultaatgerichtheid: De beste leiders weten doelen te behalen, maar verliezen proces en mensen nooit uit het oog. Ze combineren het behalen van targets met het investeren in teamontwikkeling. Verantwoordelijkheid en voorbeeldgedrag: Goede leiders pakken verantwoordelijkheid bij fouten en durven zich kwetsbaar op te stellen. Uit internationale cijfers blijkt dat teams 24% meer vertrouwen hebben in leidinggevenden die zelf hun fouten toegeven. Kwetsbaar durven zijn: Door twijfel toe te geven, fouten te delen en samen te leren, scheppen leiders psychologische veiligheid – een basisvoorwaarde voor innovatie en ontspanning binnen teams.
Emotionele intelligentie: Mensen willen gezien en gehoord worden. Snel signaleren wat mensen nodig hebben maakt dat teams met plezier samenwerken en duurzame successen halen. Leiders met een hoge EQ zorgen voor een beter werkklimaat en gemiddeld 20% hogere medewerkertevredenheid. Het stimuleren van creativiteit op de werkvloer verhoogd de innovatie modus. Het zijn juist deze leiderschap kenmerken die innovatie stimuleren. Effectieve leiders vinden een balans tussen sturing geven en autonomie bieden. Zo ontstaat een omgeving waarin medewerkers optimaal kunnen presteren én leren.
Welke leiderschap kenmerken onderscheiden succesvolle leiders?
Iedere leider is anders. Toch vallen enkele leiderschap kenmerken telkens terug in onderzoek, interviews en trainingspraktijken zoals:
Authenticiteit: Bij jezelf blijven en tegelijkertijd open staan voor meningen en visies van anderen. Leidinggeven vanuit je eigen overtuiging, medewerkers waarderen volgens recent onderzoek authenticiteit in hun leidinggevende zelfs meer dan visie.
Resultaatgerichtheid: De beste leiders weten doelen te behalen, maar verliezen proces en mensen nooit uit het oog. Ze combineren het behalen van targets met het investeren in teamontwikkeling. Verantwoordelijkheid en voorbeeldgedrag: Goede leiders pakken verantwoordelijkheid bij fouten en durven zich kwetsbaar op te stellen. Uit internationale cijfers blijkt dat teams 24% meer vertrouwen hebben in leidinggevenden die zelf hun fouten toegeven. Kwetsbaar durven zijn: Door twijfel toe te geven, fouten te delen en samen te leren, scheppen leiders psychologische veiligheid: dit is een basisvoorwaarde voor innovatie en ontspanning binnen teams.
Emotionele intelligentie: Mensen willen gezien en gehoord worden. Snel signaleren wat mensen in je team nodig hebben maakt dat iedereen met plezier wil samenwerken en duurzame successen wil halen. Leiders met een hoge EQ zorgen voor een beter werkklimaat en gemiddeld 20% hogere medewerkertevredenheid. Het stimuleren van creativiteit op de werkvloer verhoogd de innovatie modus. Het zijn juist deze leiderschap kenmerken die innovatie stimuleren. Effectieve leiders vinden een balans tussen sturing geven en autonomie bieden. Zo ontstaat een omgeving waarin medewerkers optimaal kunnen presteren én leren.
Hoe kun je creatief leidinggeven toepassen in een team?
Creatief leidinggeven betekent dat fouten maken en leren worden aangemoedigd, want het begint met het creëren van psychologische veiligheid binnen een team. Dit vraagt van de leider dat deze zelf ook open is over twijfels en leerpunten.
Praktische tips zijn:
- Stimuleer een open cultuur van vragen stellen in plaats van snel oordelen.
- Zet creatieve denktechnieken in zoals brainstorms, design thinking en scenario-denken.
- Geef teamleden de kans om buiten hun eigen takenveld te kijken en laat ze tijdelijk andere rollen of projecten oppakken.
- Vier successen én mislukkingen: beloon het proces van vernieuwing, niet alleen het eindresultaat.
- Bied ruimte voor autonomie en eigenaarschap bij het nemen van beslissingen.
Denk bijvoorbeeld aan: maandelijkse 'creatieve dagen', waarbij iedereen mag werken aan oplossingen buiten de standaard taken, of brainstormen door het organiseren van cross-functionele sessies waar teams samen meedenken over nieuwe producten of diensten. Succesvolle bedrijven als Google staan erom bekend deze vormen van creatief leidinggeven structureel in te zetten. Dit heeft bijgedragen aan hun innovatiekracht en aantrekkelijkheid als werkgever.
Wat betekent creatief leiderschap voor organisaties?
Goed om te weten is dat creatief leiderschap betekent voor organisaties een grotere wendbaarheid, hogere motivatie onder medewerkers en een verhoogde innovatiekracht. Wat blijkt uit internationaal onderzoek dat bedrijven met een cultuur van psychologische veiligheid en eigenaarschap twee tot drie keer meer innovaties rapporteren dan bedrijven met een traditionele top-down aansturing.
Daarnaast komt uit cijfers naar voren dat organisaties die creatief leiderschap in de top verankeren, 31% sneller in staat zijn zich aan te passen aan marktveranderingen. De leiderschapstransitie die hierbij hoort, bestaat uit het verschuiven van controle naar vertrouwen, van lineair denken naar netwerk-denken, en van taakgericht naar missie- en waardegedreven werken. Dit klinkt abstract, maar betekent in de praktijk concreet: méér eigenaarschap bij teams, continue bijstelling op basis van feedback, en het koppelen van innovatie aan organisatiedoelen én zingeving.
De kunst van leiderschap: wat betekent dat en hoe ontwikkel je het?
De kunst van leiderschap is de balans vinden tussen zowel richting geven als ruimte te bieden. Het vraagt om het juiste evenwicht tussen sturen en loslaten. Zelfreflectie, het hanteren van verschillende perspectieven en het uitnodigen tot dialoog zijn kernelementen.
De kunst van leiderschap ontwikkel je door bewust te oefenen met:
- Actief luisteren en waarnemen, bijvoorbeeld via gestructureerde reflectiemomenten of feedbackrondes.
- Ruimte laten voor onzekerheid en niet alles willen controleren.
- Leidinggeven zien als een creatief proces waaraan je samen betekenis geeft.
- Openstaan voor inspiratie buiten de eigen sector: best practices uit kunst, sport of wetenschap kunnen leiden tot nieuwe inzichten.
Daarnaast is innerlijk leiderschap een cruciale factor: het vermogen om je eigen drijfveren, waarden en ontwikkelpunten te doorzien en daar open over te communiceren. Dit innerlijk leiderschap vormt een stevige basis voor authentiek en inspirerend team- of organisatiemanagement.
Hoe hangen kunst en leiderschap met elkaar samen?
Kunst en leiderschap zijn juist verrassend verbonden. Kunstenaars hebben een visie en/of een verhaal dat ze willen vertellen. Dit verbeelden we vervolgens in een beeld, installatie of een schilderij. Kunstenaars kunnen anders observeren en zijn getraind om betekenis te geven aan wat ze waarnemen, precies de vaardigheden die de moderne leider ook nodig heeft.
Door kunst te bestuderen of in te zetten binnen teams, train je waarnemingscoördinatie, leer je zonder oordeel te kijken en stimuleer je gezamenlijke creativiteit. Denk aan het samen analyseren van een kunstwerk om verschillende perspectieven binnen een team te verkennen. Kunst bevordert ook het gesprek over visie, missie en waarden.
Veel kunstenaars, zoals Mondriaan of Picasso, werkten vanuit een diep persoonlijke missie en bleven trouw aan hun visie ondanks kritiek en onzekerheid, een bron van inspiratie voor iedere leider die duurzaam en authentiek wil handelen.
Het blijkt dat programma’s waarin managers samen kunst maken of er naar kijken, tonen aan dat dit creatief denken en luisteren kan vergroten en samenwerking stimuleert.
Wat zijn voorbeelden van creatief leidinggeven in de praktijk?
Er bestaan talloze voorbeelden van creatief leidinggeven. Denk aan:
- Teamleiders die action learning-sessies organiseren, waarbij het team samen aan actuele problemen werkt en reflecteert op het proces en de resultaten.
- Het introduceren van creatieve werkvormen zoals brainstorms, design sprints of storytelling binnen vergaderingen.
- Managers die co-creatie inzetten bij het formuleren van strategische doelen in plaats van enkel top-down sturen.
- Het stimuleren van talenten via functieroulatie of het werken in cross-disciplinaire projectgroepen.
- Het betrekken van kunst: bijvoorbeeld schilderen of samen een kunstwerk analyseren, om het gesprek over waarden, inspiratie en gezamenlijke drijfveren te verdiepen.
Uit een internationaal onderzoek blijkt dat organisaties die creatieve werkvormen structureel inzetten, 27% hogere medewerkertevredenheid en betere prestaties in de markt laten zien.
Waarom is innerlijk leiderschap ook juist belangrijk?
Het betekent dat je helder hebt wat je drijft, waar je energie van krijgt en waar je persoonlijk naartoe wilt groeien. Innerlijk leiderschap draait om zelfregie, motivatie en het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen keuzes, los van een formele leiderschapsrol.
Leiders met sterk innerlijk leiderschap zijn meestal inspirerender: ze kennen zichzelf, zijn minder afhankelijk van ouderwetse hiërarchische structuren en handelen vanuit hun waarden. Innerlijk leiderschap is de basis voor persoonlijke groei én voor het dragen van verantwoordelijkheid in een team of organisatie.
Hoe word ik een creatief leider? Doe dingen die je nog nooit eerder hebt gedaan. (juist ook dingen die wellicht eerst weerstand oproepen. Door jezelf uit te dagen geef je het goede voorbeeld. Sta actief open voor nieuwe ideeën, faciliteer reflectie, door diversiteit te waarderen en te experimenteren met verschillende werkvormen. Training, coaching en ervaringsgericht zijn effectieve interventies.
Veel gestelde vragen rondom creatief leiderschap:
Welk kenmerk van leiderschap stimuleert innovatie het meest? Psychologische veiligheid. Als mensen zich veilig voelen, durven ze nieuwe en afwijkende ideeën te uiten en zo ontstaan er meer innovatieve oplossingen.
Hoe kan ik als leider omgaan met onzekerheid en verandering? Door onzekerheid te erkennen, wees hier transparant over en ga samen op zoek naar oplossingen in plaats van alles zelf te willen bepalen.
Kost creatief leiderschap meer tijd? Ik zie het als een vliegwiel dat echt even moet opstarten, maar daarna zijn vruchten afwerpt. Dus op korte termijn soms wel, doordat je meer dialoog voert en ruimte geeft. Op de lange termijn levert het echter meer betrokkenheid en innovatie op, wat de organisatie wendbaarder maakt.
Moet ik zelf creatief zijn om creatief leiderschap te tonen? Ja, dat is wel handig, denk wel dit gaat over creativiteit op alle mogelijke vlakken. Het gaat er vooral om dat je creativiteit bij anderen faciliteert, waardeert en de voorwaarden schept waarin iedereen innovatieve bijdragen kan leveren.
Slot en bronvermelding
Creatief leiderschap is geen modewoord, maar een blijvende transitie in het denken én doen van leidinggevenden. Succesvolle leiders van nu en morgen zijn mensen die durven te vernieuwen, kritisch naar zichzelf en hun team kijken en die inspiratie en verbinding zoeken binnen én buiten de gebaande paden.
Naast klassieke leiderschapsvaardigheden zijn nu vooral leiderschap kenmerken als empathie, authenticiteit, wendbaarheid en innerlijk leiderschap doorslaggevend voor succes.
Bronnen (selectie): - Vollekr8 – De kracht van creatief leiderschap - ManagementSite – Tips en trends rond leiderschap - Start2Create – Leiderschap en creativiteit toepassen - Leidinggeven.com – Eigenschappen van effectief leiderschap - Boom Management – Leiderschap en kunst - Versdenkers – Creatief leiderschap in de praktijk - CBS, TeamSpeling, Assessio, diverse wetenschappelijke onderzoeken en publicaties. Dit artikel biedt een uitgebreid overzicht en concrete handvatten voor iedereen die aan de slag wil met (creatief) leiderschap.Veel gestelde vragen rondom creatief leiderschap: