Groene Kathedraal

De natuur alS helend medicijn

Toen ik voor Waldsteig (Bospad) van Kiefer stond gaf mij dit het gevoel in het bos te wandelen tijdens een mooie herfstdag. Je ziet de zon zo schitteren door de ritselende goudgele bladen. Als je dichterbij komt zie je ook echte bladeren erin verwerkt. Het werk van is een ode aan de helende werking van de natuur. Het geeft mij een veilig gevoel zo onder dat gouden dak, en het doet me denken aan een groene kathedraal.

De titel is afkomstig van het gelijknamige boek van de schrijver Stifter uit 1845. Als ik Chatgtp om een uittreksel van dit boek vraag, blijkt het over een emotioneel getormenteerde man, genaamd Viktor, te gaan (deprie of burn-out, zouden we nu zeggen). Dokters in die tijd zagen er nog heil in om mensen de natuur in te sturen. Zo word deze man het bos in gestuurd en komt terecht bij een boswachtersfamilie. De natuur, die eerst een toevluchtsoord leek, wordt een bron van wijsheid en kracht. Uiteindelijk vindt hij rust en geluk in een eenvoudig bestaan, weg van de drukte van de samenleving.

Thema’s in het verhaal

• Natuur als genezende kracht: De eenzaamheid en grootsheid van de natuur helpen om zijn innerlijke onrust te overwinnen.

• Eenvoud en authenticiteit: Het contrast tussen Viktor’s eerdere levensstijl en het eenvoudige leven van de boswachtersfamilie laat zien hoe ware vreugde niet afhankelijk is van rijkdom of status.

• Persoonlijke transformatie: Viktor maakt een spirituele groei door en ontdekt wat echt belangrijk is in het leven.

Volledige grootte weergeven

Ook zie ik in het bospad een vergelijking met de enorme gotische kathedralen en groene kathedralen. Het heeft iets mystieks en tegelijkertijd doet het me denken aan een gotische kathedraal.

Het karakter Viktor komt dus tot rust en groeit spiritueel gezien in de natuur. De link laat zich raden. De natuur laat zien wat van waarde is en dat het materiële er minder toe doet. Dit is vaak ook een boodschap die in christelijke kerken werd gepredikt.

Zoals hier rechts naast kan zien heeft kunstenaar Marinus Boezem in 1978 het idee voor dit Gotisch Groei Project bedacht. In 1987 plantte hij op uitnodiging van de ingenieurs van de Rijksdienst IJsselmeerpolders (RIJP) 178 populieren (Populus Nigra Italica) volgens de plattegrond van de Notre-Dame van Reims. Je ziet een positief beeld en een negatief beeldvan de platte grond.

Door heen te wandelen in de buurt van Almere.

Handreiking of manipulatie

Penone (Garessio, 1947) woont en werkt in Turijn. Als boerenzoon raakte hij al vroeg in zijn leven gefascineerd door natuurlijke processen. In de jaren zeventig was Penone de jongste vertegenwoordiger van de arte povera-beweging in Italië. Ook toen al koos hij de natuur als zijn muze en grootste inspiratiebron.

Net als andere arte povera-kunstenaars maakt Penone gebruik van eenvoudige materialen, waarin de handeling van de scheppende kunstenaar altijd het belangrijkste element is. De boom is voor Penone al tientallen jaren lang het motief in zijn kunst. Voor zijn bomen, die volgens Penone al een perfect beeld opleveren, is dan ook de hoofdrol weggelegd in zijn werk. Hij zeg over bomen: ‘Ik voel het bos ademen, en hoor de trage, gestage groei van het hout. Ik stem mijn ademhaling af op die van de groene wereld om mij heen, ik voel de beweging van de boom onder mijn hand die ik op de stam heb gelegd.’

Ik wil stilstaan bij dit werk Biforcazione (Tweesprong): Een meterslange bronzen tak, nauwelijks van een echte te onderscheiden. Precies daar waar een jonge twijg vertakt, drukte Giuseppe Penone zijn hand in het brons. Water uit de tak stroomt in de afdruk in een oneindige cyclus.

Deze hand afdruk roept bij mij de vraag op. Is hier een verbeelding van de mens die verbind met de natuur of is het een beeld waarbij het menselijk ingrijpen en manipuleren wordt verbeeld? Wat denk/ voel jij?

De 4 elementen Aarde, Water, Vuur en Lucht in relatie tot mens, natuur verbeeld in de kunst.

De 4 elementen Aarde, Water, Vuur en Lucht in relatie tot mens, natuur verbeeld in de kunst.

De videokunstenaar kunstenaar Bill Viola werkt veel met water, zoals je kan zien in de video hieronder. De man springt in het water met zijn armen wijd. Zo doet deze figuur mij denken aan het aloude beeld van de gekruisigde Jezus. Water staat zuiverheid en Jezus nam al onze zonden weg, wat ook een zuivering is. De bubbels die opstijgen verwijzen naar mijn idee dan weer het opstijgen van Jezus of het trancedente. De titel van het werk is Ascension wat Hemelvaart betekent.

Ze worden ook toegepast op emoties, mensbeeld of delen in het lichaam. Denk hierbij aan de uitspraak: “het is een vurig iemand”. Vurige mensen zijn vaak gepassioneerd en dat is dan weer verbonden met het hart.

Bill Viola werkt ook met de vier elementen, daarin wordt de mens onderworpen aan water, vuur, lucht en aarde. Dit werk zag ik tentoongesteld in 2021 bij de Biënnale van De Heilige Driehoek in de kerk die onderdeel is van de route. In vier afzonderlijke nissen waren de vier video’s van het werk (Martyrs) Earth, Air, Fire, Water te zien. Wat een (christelijke verwijzing) heeft naar martelaars.
De vraag die bij rijst is worden we niet allemaal martelaars als de elementen zo uit balans raken door ons toedoen. De elementen lijken ook steeds vaker een disruptie te veroorzaken in ons leven -Los Angels (vuur), Spanje (water en aarde) en de orkaan Helene (lucht) die recent nog over Cuba en Amerika raasde.

De vier elementen in harmonie:
Samen vormen deze elementen een geïntegreerd systeem waarin elk element afhankelijk is van de ander.
- Aarde biedt een plek voor water om te stromen en planten te laten groeien.
- Lucht brengt zuurstof voor leven en stuurt wolken die regen brengen.
- Vuur (zonlicht) voedt fotosynthese en reguleert energiecycli. Maar ook vuur zelf zorgt weer voor vruchtbare aarde.

Wat kunnen we leren van de Elementen?
De vier elementen aarde, water, vuur en lucht zijn dan ook een metafoor voor de interconnectiviteit van de natuur. Ze de leven in en buiten ons en leren ons het volgende:
- Het belang van evenwicht in ecosystemen, ook in het systeem van de mens is balans hierin belangrijk.
- De wederzijdse afhankelijkheid van alle levensvormen.
- De waarde van respect voor de natuurlijke wereld.

Door bewust om te gaan met de elementen en de natuur, kunnen we bijdragen aan een duurzame en harmonieuze toekomst.

Een snelweg naar je gevoel

“Een snelweg naar je gevoel!” zo noemde iemand de uitwerking van kunst in een van mijn trainingen. Dit was een prachtige tentoonstelling die mij raakte en vervulde in het Stedelijk Museum Amsterdam bij de tentoonstelling Unravel The Power and Politics of Textiles in Art.

Vooral dit werkt maakte veel los bij mij. Een werk van Louise Bourgeois een kleine vrouw, gemaakt van stof, die in een ruimte zweeft. De ruimte was zodanig geschilderd en belicht dat het voor mij een gevoel van oneindigheid gaf.

Zwevend in het universum losgezongen van alles in overgave of juist niet? Het gaf me een unheimisch gevoel, een eenzaam gevoel en ook juist weer een gevoel van kwetsbaarheid, schoonheid en zachtheid. Als dat samenkomt wordt het binnen de filosofie ook wel subliem genoemd.

Dus voor mij is dit een subliem kunstwerk ;-)

Wat doet dit werk met jou?

Innovatie & Kunst

Compositie VII van W. Kandinsky

Kunst ontstaat door muziek & muziek ontstaat door kunst?

Vernieuwing in de kunst kwam rond de eeuwwisseling van de vorige eeuw in een stroomversnelling.

Kandinsky is een van de kunstenaars die rond 1910 als eerste een abstract werk maakte. Dat de wereld nog geen abstracte kunst kende, kunnen we ons nu niet meer voorstellen. Zo kunnen we bijvoorbeeld de abstracte vormen, mede ingezet door Mondriaan, niet meer wegdenken uit onze architectuur. Zo hebben we voort gebouwd, door ontwikkelt en omringen wij ons nu dagelijks met vormen en gebouwen, waar we in wonen en werken, die ontsproten zijn uit de gedachtes van kunstenaars van begin vorige eeuw.

Kandinsky ontdekte het abstracte door toeval, maar hij stond er wel open voor om het toe te laten. Zo zag hij zijn eigen werk, dat op de kop stond, in de schemering en zag alleen maar vormen en kleuren. Hierdoor raakte hij zo begeistert. Hij voelde en merkte dat het voor hem daarover ging, door het vormen- en kleurenspel kwam tot de kern van de dingen.

Hij had hele specifieke ideeën over hoe je tot abstractie moest komen. Hij maakte namelijk niet abstract werk om de abstractie, maar hij wilde de essentie van de dingen weergeven. De kunstenaar wilde werken vanuit een ‘vrije geest’ en ontwikkelde hiervoor ook verschillende bewustzijnsoefeningen en meditatieve tekenoefening.

In zijn latere werken liet hij zich inspireren door muziek. Hij noemde zijn werk ‘Composities’. Ritme, klank, vorm en kleur waren de speelmaterialen. Alles moest samenkomen. Daarbij liet Kandinsky zich vooral inspireren door de atonale muziek van componist en vriend Arnold Schönberg. Zoiets moet er dus in de oren van Kandinsky geklonken hebben. Zoals in tegenstrijdigheid van klanken een evenwicht te vinden is, kun je ook contrasterende kleuren naast elkaar plaatsen om harmonie te bereiken.

---

SEDJE HÉMON
Iets later werd Sedje Hemon (1923) geboren. Als joodse zou ze de kampen overleven, maar haar passie voor de viool kon ze, door fysieke pijn die ze daaraan had over gehouden, niet meer volledig bezigen.

Als kind tekende ze altijd al graag, en dat pakte weer op. Ze werkte zoals je kan zien abstract en ik moet zeggen, ik kende haar werk niet, maar in het echt was ik er van onder de indruk toen ik het live zag. Later komt de muziek weer terug in haar kunst. Ze maakte over haar werk rasters en componeerde naar aanleiding daarvan diverse muziekstukken. Luister hier hoe ze onderstaand schilderij omzet in muziek. https://soundcloud.com/sedje_hemon

Hémons RSI preventiecursus, ontwikkelde een ‘herprogrammering van het lichaam’. Vanwege haar in het kamp opgelopen verwondingen kreeg Hémon een diep begrip van het lichaam in relatie tot muziekmaken. Ze leerde anderen pijn te verzachten en voorkomen door het lichaam op een optimale manier te gebruiken. Zeer modern en vooruitstrevend. Gezien muziek op velerlei wijzen wordt ingezet om ziektes te helen, heden ten dagen.

Stage of Being

Verschillende stadia van zijn die wij doorlopen in ons leven werd gezegd, toen ik vroeg naar wat voor ieder de titel van de tentoonstelling betekent. Die kan je ook inderdaad wel terug vinden in de werken van de expositie. Zo is daar het zoeken naar evenwicht en balans in ons leven. Wat het kunstwerk met de drie verstrengelde lichamen van het kunstenaars trio Jocjonjohn verbeeldde. Zie hieronder meer van hun werk.

JocjonJohn is een kunstenaars trio. Drie is een heilig getal, maar men zegt ook two’s company, three’s a crowd. Twee mensen en overeenstemming en evenwicht vinden veel makkelijker al dan met drie mensen. Kom je met z’n drie nog wel vooruit lijkt een van hun video’s de vraag te zijn. In een aantal werken zoals hierboven zie je hun zoektocht hier ook in terug. Hun werk vindt zijn vorm in performance, beeldhouwkunst, fotografie, video, tekenen, schilderen en boeken, met een focus op identiteitskwesties, met name de ambiguïteit tussen het individu en de groep.

Uit de expositie van ‘Sensation’

Jake en Dinos Chapman zijn broers en een kunstenaars duo. Zij maken heftig en vaak aanstootgevend werk, dat afschuw en tegelijkertijd ook een soort nieuwsgierigheid opwekt, je wilt kijken en toch ook weer niet. Dit dualisme kennen we allemaal. (denk aan de files bij een auto ongeluk). Zij laten zich inspireren door Goya en Jeroen Bosch. Zij waren ook onderdeel van de Young Britisch Artist, een groep met nu veelal hele beroemde kunstenaars, zoals Tracey Emin, Marc Quinn en Damien Hirst, (van de schedel met de diamanten. Ik geloof het duurste kunstwerk ooit gekocht van een levende kunstenaar). Hun eerste gezamenlijke tentoonstelling ‘Sensation’ was ook echt een sensatie. Ik heb hem in Berlijn gezien en heb met open mond rond gelopen.

Tracy Emins’ werk ‘My Bed’, veroorzaakte veel opschudding ;-).

Dit is niet het werk waar zij mee doorbrak, dat was ook op ‘Sensation’ met het werk ‘Everyone I Ever Slept With’ 1995, de tent waarin ze alle namen van al haar lovers ooit had genaaid. Ze legt in haar werk letterlijk haar leven net als Louise Bourgeois waar ze mee samen heeft gewerkt. Ze trekt het gewone naar het banale. Door bijvoorbeeld de tent. Wie heeft het in zijn leven nou niet over de liefdes en de avontuurtjes die we gehad hebben. Wie heeft er nou niet een keertje extra lang in bed liggen ranzen, toen we jong en onbezonnen waren.

Louise Bourgeois is een kunstenares uit Frankrijk geboren in 1911 die in 1938 met haar man naar New York verhuisde. Ze is in 2010 overleden. Ook zij legt haar persoonlijke leven in haar kunst. Ze gebruikt het zelfs als een soort therapie. Zo zegt zij hierover dat zij zichzelf bevrijd heeft van haar verleden door kunst te maken. Het was een pittige tante die haar eigen werk soms vernietigde. Haar assistent die ze later had moest het werk soms verstoppen of weghalen om te voorkomen dat het vernield werd door haar, zo boos kon ze worden.

Haar werk gaat over contact, intimiteit, balans, verlies en sexualiteit. De dominantie van haar moeder en de ontrouw van haar vader (zoals een echte fransman betaamt) en de onveiligheid die daar mee gepaard gingen zijn daarin leidend geweest. Haar oeuvre is zo groot dat het moeilijk is om echt iets te kiezen wat representatief voor haar is. Maar in de video hieronder zie je wel een aantal van haar werken.

Gesamtkunstwerk zoals dat heet .

Het werk dat Tracey en Louise samen gemaakt hebben gaat over liefde of je kunnen verliezen in de liefde, de pijn en de woede als het over is. Maar ook over het verlies van een kind of juist het krijgen van kinderen, zijn stadia van vreugde van het leven doorgeven of juist rouw en verdriet bij verlies. Deze momenten en emoties die horen bij het leven.

Pareltjes in vergane glorie.

Samuel Jessurun de Mesquita, lelies, 1916-1917

Afgelopen weekend is de expositie van Escher en zijn leraar en inspirator Samual Jessurun de Mesquita officieel geopend in Paleis Soestdijk. Ik mocht een voorproefje nemen. Deze tentoonstelling neemt je niet alleen mee langs het werk van Escher en zijn leraar, je komt ook langs alle kamers van de koninklijke familie en in de gangen waar destijds de bediendes rondliepen (waar Juliana graag vertoefde). Het leuke van deze tentoonstelling is dat je duidelijk de invloed ziet van zijn leraar De Mesquita. In eerste instantie word je meegenomen langs de werken van De Mesquita en de vroege werken van Escher.

Volledige grootte weergeven

Zebra, 1919 van De Mesquita

In de kunst vind ik het zelf altijd leuk om te zien door wie en door welke stromingen en invloeden de kunstenaar zich heeft laten inspireren. In dit geval is het heel duidelijk De Mesquita. Zoals je kan zien aan het werk zebra en het werk hierboven.

In de beginperiode van Escher valt vooral zijn liefde voor detail op. Er hangen prachtige litho's van mooie doorkijkjes en dorpen, gemaakt naar aanleiding van zijn reizen door Italie. Waarin al duidelijk de hand van Escher zichtbaar is. In zijn latere bekende werk zie je moorse invloeden zoals de Moskee-Kathedraal van Cordoba, die hij bezocht tijdens zijn reizen door Spanje.

Pentedattilo, Calabria, 1930, Escher

'Zwarte pareltjes' tussen vergane glorie. Het gebruik van mezzotinten (zwarte tinten) in de lithografie wordt ook wel 'zwarte kunst' genoemd. En dat is vooral wat je ziet tijdens deze tentoonstelling. Als je verder door het paleis zwerft tref je beneden in de krochten van het Paleis zijn bekendere werk.

De vertrekken van de koninklijke familie zijn overigens nog maar even te zien, want het Paleis dicht gaat en wordt verbouwd tot een commerciële plek. 

Toren van Babel, Escher. Deze houtsnede is uit 1928, een jaar waarin perspectief in zijn werk een belangrijke rol speelt. Escher stelt zich hier als het ware op vanuit het standpunt van God. In vogelperspectief kijken wij neer op de toren, waardoor het focus komt te liggen op de top van de toren. 

Ik heb me vooral verwonderd over de techniek en de precisie waarmee Escher al vanaf het begin werkt. Zo gaandeweg de tentoonstelling krijg je een mooi overzicht van zowel zijn oeuvre als van zijn ontwikkeling als kunstenaar naar zijn beroemde werken.

Ik heb zijn werk eigenlijk nog nooit "live" gezien en was het voor mij bijzonder om zo dicht met mijn neus op bijvoorbeeld het werk 'Drie Werelden' te staan. Wat zo wonderschoon is, is de eenvoud en rust in zijn werk, maar tegelijkertijd zorgt het bij mij voor onrust, omdat er toch zoveel in gebeurt.  Hierdoor is het moeilijk om lang te blijven kijken, maar dat vindt ik van al zijn latere werk. Zeker de beroemde "loops" of soort van "perpetuum mobiles" zorgen altijd weer voor een wauw-moment. Maar nu dus nog leuker omdat je weet waar het zijn oorsprong heeft.

Wie een fan is van het koninklijk huis en/of van Escher moet zeker gaan.

Bekijk hier de trailer van de tentoonstelling.

Drie werelden: de drie werelden zijn: de bomen die weerspiegeld worden in de vijver, de bladeren die op de vijver drijven, en de vis die erin zwemt. Escher was ook gefascineerd door spiegelingen. 
 

Innovatie binnen bedrijven. Hoe het kijken en denken van kunstenaars daarbij helpt.

Dit blijf ik een inspirerende video vinden. Waarom? Het herinnert mij eraan dat waarnemen, in het moment zijn en zien wat zich aandient tot vernieuwing kan leiden. Dit noem ik open staan voor Plan B. Zoals je net gezien hebt bij de TedTalk van Janet Echelman, zij weet haar tegenslag uiteindelijk te transformeren naar inspirerende kunstwerken die over de hele wereld hangen. Door haar aandachtsvolle aanwezigheid voor de vissers, zag zij een nieuwe kans die leidde tot vernieuwende kunstwerken.

Door in het moment aanwezig te zijn met haar aandacht en ziet wat zich aandient en is zij totaal iets nieuws gaan creëeren. En hiermee vervolgens wereld beroemd geworden. Eigenlijk zijn de meeste kunstenaars beroemd geworden met hun Plan B. Ook Piet Mondriaan is niet begonnen met het schilderen van abstract werk.

Wat kan je leren van kunstenaars?

In het moment zijn, waarnemen en creativiteit, zijn de sleutelwoorden om tot vernieuwende ideeën te komen. Waarom zijn deze vaardigheden waardevol voor bedrijven of teams?

1. Waarnemen en de tijd nemen: Kunstenaars nemen de tijd om waar te nemen en nemen de tijd. Waarom is dit van belang voor een team? Vanuit overzicht en meerdere invalshoeken kijken geeft je de mogelijkheid om daaruit te destilleren wat waardevol is voor het werk en het eindresultaat.
2. Vragen stellen: Kunstenaars zijn nieuwsgierig en verdiepen zich in onderwerpen die hen bezig houdt en inspireert. Zij stellen vragen aan zichzelf of de omgeving. Dit is een heel belangrijk onderdeel om tot innovaties en nieuwe ideeën te komen.
3. Creativiteit is een belangrijke kwaliteit om succesvol te worden/zijn. Blijkt uit een enquete onder CEO's door IBM.

De aandachtstrainingen van Artsmart Talks zijn gebaseerd op het aandachtsprincipe en creatieproces van kunstenaars. Zij kijken en denken anders. Door kunst en van het anders denken van de kunstenaar centraal te zetten, worden teams getriggerd anders te kijken en te denken. Resultaat:

• men gaat meer out of the box denken
• meer samenwerken en co-creëren
• beter waarnemen en luisteren naar elkaar, waardoor veiligheid ontstaat. Dit is belangrijk, omdat stress creatieve processen blokkeert.
• zien wat zich aandient, Plan B, dit houdt in luisteren naar je intuïtie.

Toe aan plan B met het team? Klik hier.

loopbaancoach | facilitator teamontwikkeling | co-creatie | anders kijken door kunst | creatieve sessie

Een kijkje door de ogen van Mondriaan en waarom zijn kunst bekijken belangrijker is dan ooit.

Wat velen niet weten is dat Piet Mondriaan ten diepste een wereldverbeteraar was. Hoe zien we dat terug in zijn werk? Laten we eens beginnen met door zijn ogen naar het heden te kijken, dan treffen we angst, chaos, en wanorde aan. Ik weet zeker dat hij verdrietig zou worden, omdat wat hij met zijn kunst beoogde voor de toekomst, wij nog steeds niet bereikt hebben.

Er zijn veel mensen die de vergelijking maken met dezelfde periode in de vorige eeuw. Ook rond het ontstaan van De Stijl, in 1971, was het onrustig. Dat is niet geheel onterecht, want ook toen vonden er door uitvindingen, net als nu allerlei verschuivingen plaats. Denk aan innovaties als de locomotief, electriciteit en de atoomsplitsing. En in de landen rondom Nederland voltrok zich de Eerste Wereldoorlog. Net zoals nu, met uitvindingen als het internet, sociale media en de mobile telefoons, hebben de uitvindingen ook hun schaduwkanten en staan de wereldse verhoudingen weer op scherp.

Ook de ontkerking is in gang gezet. Binnen de kerkleer voelden steeds minder mensen zich thuis. Dus men had minder houvast en net als nu ging men op zoek naar alternatieven. Ook Mondriaan maakte een zoektocht. Hij kwam bij de Theosofische Vereniging terecht. Hun doelstelling waren en zijn: 

1. Het vormen van een kern van de universele broederschap der mensheid, zonder onderscheid van ras, geloof, geslacht, kaste of huidskleur.
2. Het aanmoedigen van de vergelijkende studie van godsdienst, wijsbegeerte en wetenschap.
3. Het onderzoeken van de onverklaarde wetten van de natuur en van de vermogens die in de mens latent aanwezig zijn.

Mondriaan wilt doormiddel van zijn kunst evenwicht, orde en rust scheppen. Om zo tot gelijkwaardigheid te komen. Hij wil zuivere abstracte kunst maken om de toekomstige evenwaardige verhoudingen te laten zien waarnaar de mens moet streven. Het realiseren van evenwaardige verhoudingen zijn voor het leven van het hoogste belang en de zuiver abstracte kunst is hiervoor het lichtende voorbeeld. Hij stelt dat ongelijkwaardigheid is de oorzaak van ellende. De dominantie van het een over het ander of van de een over de ander is volgens Mondriaan de oorzaak van veel wantoestanden in de wereld. 

Mondriaan grondlegger van de De Stijl gingen wel heel ver in hun pretentie de universele waarheid kenbaar te maken met middelen die volgens hen adequater waren dan de mythen en rituelen waarvan de oude religies zich bedienden, inclusief het christendom. Mondriaan was er heilig van overtuigd dat de mensheid tot hoger inzicht zou kunnen komen door het zien van zijn abstracte schilderijen, waarin lijn en kleur, tot in het extreme gereduceerd, de enige betekenisdragers waren: 'Op deze wijze is de kunst dan waarlijk religieus.'

Dit lijkt mij een mooie reden om het werk van Mondriaan eens beter te bekijken en er langer bij stil te staan. Ik hoop dat met wat je nu weet, dat hij streefde naar een evenwichtige samenleving, door de juiste balans te vinden met de primaire kleuren, zwart en wit, dat deze eenvoudig uitziende werken niet zomaar en makkelijk te maken zijn geweest. Sterker, probeer maar eens met rode gele en blauwe vlakken een goed evenwicht te vinden. Het zal niet eenvoudig blijken......

De zoektocht en "spirituele" ontwikkeling richting zijn abstracte kunst is overigens goed te zien als je zijn oeuvre op een rijtje zet. Later in het jaar ga ik naar een overzichtstentoonstelling, maar nu eerst naar de de tentoonstelling met werken van Bart van der Leck en Mondriaan op 2 april in het Gemeentemuseum Den Haag. Wil je mee? Kosten voor een kennismakingsrondleiding zijn € 20,-, meld je hier aan. 

Meer weten: 06 24507084

"Everybody needs at least one window" Isa Genzken

Toen ik voorafgaande aan mijn geplande rondleiding met de ARTsmart CLUB het werk van kunstenares Isa Genzken ging bekijken, schrok ik in eerste instantie. Het werk van haar overzichtstentoonstelling "Mach Dich Hübsch" in het Stedelijk Museum bood nergens houvast. Alhoewel het indruk maakte, kon ik in mijn hoofd nergens aanhaken. Ik voelde me verloren. Hoe kon ik in deze warboel een goed geleide rondleiding gaan geven? 

Even uitleggen wat ik doe:  in mijn werk als coach, trainer en rondleider in musea wil ik mensen stimuleren in hun persoonlijke groei. Dit doe ik door de inzet van kunst en ieders eigen creatieve vermogen. Tijdens mijn rondleidingen, die zeer interactief zijn, ik laat mensen ervaren wat de kunstwerken of de kunstenaar ons wil vertellen en wat we daar zelf van kunnen leren.

Het werk van deze internationaal bekende kunstenares is op zijn zachtst gezegd controversieel. Zij heeft (heerlijk!) lak aan alle conventies. Helaas, ook binnen de kunstwereld zijn deze in hoge mate aanwezig. Ze is dus authentiek en eigengereid. Dat zette me aan het denken: hoe vrij ben ik eigenlijk in mijn doen en laten? Werken en denken vanuit VRIJHEID: doe ik dat? 

Ik kwam erachter dat ik totaal niet vanuit vrijheid en eigenheid naar de aanpak van deze rondleiding keek. En ik besloot het thema vrijheid als leidraad te nemen en mezelf ook meer vrijheid te geven om te kijken wat er zou ontstaan. Niet dat ik er verder niets voor hoefde te doen. Het was evengoed aanpoten om dit goed uit te werken, maar ik had er meer vertrouwen en plezier in gekregen.

Allereerst, had ik besloten, de groep een tekening te laten maken van zijn of haar buurman. De meeste mensen schrikken van zo'n opdracht, daarmee wilde ik ze laten ervaren hoe snel we in de kramp schieten ("moet mooi zijn", "ik kan niet tekenen"). En daarmee dus niet vrij zijn in ons denken. 

EVERYBODY NEEDS AT LEAST ONE WINDOW. Isa's werk is geëngageerd en is gefascineerd door architectuur. Ze maakt veel werken waaruit ramen en vensters te herleiden zijn. Zoals hieronder te zien is. Zij vindt dat iedereen recht heeft op tenminste een venster. 

Wat een mooie gedachte! Gezamenlijk kwamen we er al pratend en luisterend naar elkaar achter: hebben we in ons hoofd niet dat venster? In hoeverre durf jij dit raamwerk voor jezelf te creëren en open te zetten? Een kader dat ons uitzicht biedt op een leven zonder kaders. Is dat werkelijke vrijheid en is dat mogelijk? 

Moeilijke vragen maar het mooie en uitzonderlijke van de mens is dat we uitmate creatief zijn. We hebben eindeloze mogelijkheden en zijn er tegelijkertijd zo goed in om ons erin te bepreken. Bedenk eens dat je toegang hebt tot een venster dat ons (ver)leidt naar buiten, andere oorden en nieuwe ideeën! Minder conformeert aan je eigen opgelegde overtuigingen en belemmeringen. Om vrij te zijn van onze eigen opgelegde angsten heb je lef nodig, net als Isa. Hoe zou je zijn als je daar meer aan toe geeft en expressie aan durft te geven. De rondleiding was een succes mede doordat had losgelaten dat ik het wel goed moest doen. Zo ontstond er meer plezier en had ik een open, nieuwsgierige blik waarmee ik de ben rondleiding in gegaan.

Mijn mantra wordt dan ook de komende tijd: "ik heb VRIJHEID". Als ik dat tegen mezelf zeg voel ik meteen meer energie en vertrouwen. Nieuwsgierig naar wat ik kan betekenen voor de creativiteit van je team of wil je ook eens mee het museum deze interactieve rondleiding ervaren, ga dan een mee met de ARTsmart CLUB. Gewoon nieuwsgierig kijk dan op mijn website ARTsmart Talks.

KAMABADE

Tussen Kerst en Oud & Nieuw had Galerie Kers een "life battle" georganiseerd tussen de kunstenaar Kamagurka en David Bade. Deze mannen werken wel vaker samen en vullen elkaar goed aan. Ze zijn op elkaar ingespeeld opdat ze elkaar bewonderen en respecteren en daardoor samen kunnen werken op hetzelfde doek. Het was dan ook leuk om dit proces en kunstwerk life voor onze ogen, gemaakt te zien worden. De heren gaven elkaar volledig de ruimte en het vertrouwen. Mooi om te zien wat er dan ontstaat.

bal tabarin

Zaterdag met mijn eigen oefengroepje naar het Singer museum in Laren. Een mooie tentoonstelling van De Bergense school. Dit is de eerste expressionistische kunststroming in Nederland. Omstreeks 1910 vestigden de eerste kunstenaars zich in het Noord-Hollandse Bergen. Geïnspireerd op de denkbeelden van de Franse kubistische schilder Henri le Fauconnier (1881-1945) werd afgerekend met het impressionisme.

Daar viel mijn oog op een klein werkje (foto links) van Jan Sluijters, een schets eigenlijk, van een groot en bekend werk van hem namelijk: Bal Tabarin (foto rechts). Wat je ziet is een een vrolijk feest gedruis. Het is een aubade aan het licht! Het lijkt wel vuurwerk, maar wie beter kijkt ziet dat het grote kroonluchters zijn. De verhouding tussen de dansvloer en het plafond met de hanglampen is opvallend, het neemt 2/3de van het schilderij in beslag. Het lijkt ook of de mensen het oneindige in dansen of dat de zaal oneindig is. 

Electriciteit is nog maar net uitgevonden en dat is natuurlijk feest! O.a. deze uitvinding zorgt ervoor dat men meer vrije tijd krijgt, men kan dus s'avonds uit. Het nachtleven neemt dan ook een vlucht. Hier worden duidelijk de feeststad Parijs en het licht geëerd. 

overeenkomst

IK JIJ HIJ/ZIJ WIJ JULLIE ZIJ - solo-expositie van Marina Metaal, over de mens in relatie tot anderen.
 

In de Beeldend Gesproken zag ik dit werk hangen van Marina Metaal. Haar werk is eenvoudig en ze weet je in al zijn eenvoud te raken. Het woord eenvoud daarmee bedoel ik niet dat het op een simpele manier gemaakt is, juist niet. Je ziet de liefde en de aandacht waarmee ze haar werk maakt. Het is vaak repetitief en werkt daardoor meditatief. Je wordt met haar kunstwerken meegenomen in het enigszins sombere wereldbeeld dat zich in bijna al haar werk aan je verschijnt. Ogen die zien wat jij niet wilt zien.

En het deed met denken aan een van mijn favoriete werken van Jeroen Bosch: De Kruisiging, waarvan overigens recent ontdekt is dat het waarschijnlijk niet door hem gemaakt is. Tussen de drukte van alle mensen zie je twee serene personen. Het zijn Jezus die op weg is naar zijn eigen kruisiging en de Heilige Veronica. Als je goed kijkt zie je dat ze de lijkwade van Jezus in haar handen heeft.

Wat ik zo intrigerend vind aan dit werk is dat het eigenlijk helemaal van deze tijd is. Het verbeeld voor mij het eenzame lijden, waarin weinig oog is voor het verdriet, leiden en pijn dat een ieder van ons in zich kent en meedraagt. Maar dat er in deze gelukscultuur met blije selfies en andere oppervlakkigheden niet mag zijn. We kijken net als deze figuren op beide werken niet naar elkaar, maar zijn vooral druk, druk, druk en met onszelf bezig. En als je het op de man vraagt wat men nu werkelijk belangrijk vindt zijn dat niet je werk of ons bezit, maar je naasten.

Jheronimus Bosch (ca. 1450–1516) of navolger - Onbekend

diepe buiging

Ik was meteen onder de indruk van dit werk van Mathieu Klomp, het deed me enige tijd stilstaan. Je ziet dat de jager een diepe buiging maakt voor het hert en door de houding van het hert en de spanning in zijn spieren dwingt hij nederigheid af. Waar gaat dit over en wat wil deze kunstenaar vertellen? Dit is wat ik eruit haalde. Kunst berust vaak op oude verhalen en symboliek. Ken je de bijbel en sagen enigszins, dan kom je een heel eind!

Opgegroeid op de Veluwe en het Jachthuis Sint-Hubertus herinnerde ik me ineens verhaal van Hubertus. 

Op Goede Vrijdag, de dag waarop Jezus' kruisdood wordt herdacht, ging Hubertus uit jagen. Hij kwam het mooiste hert op het spoor dat hij ooit had gezien. Steeds echter ontsnapte het hem, maar onversaagd zette hij zijn jacht voort. Totdat het zich plotseling omkeerde. In het gewei verscheen een afbeelding van Jezus aan het kruis en het sprak: 'Hubertus waarom vervolg je mij?' Hubertus viel op zijn knieën neer, en vanaf dat moment joeg hij de ware vreugde na door Christus na te volgen.

Voor mij verbeeld dit een zeer actueel thema: namelijk het wordt tijd dat wij een een diepe buiging maken voor de natuur en ik zou willen dat de dieren in het woud zich omdraaien en ons diep doen buigen in respect voor de natuur.